آیا می دانستید که دندان های سالم و یک لبخند درخشان نه تنها اعتماد به نفس شما را افزایش می دهد بلکه به سلامت کلی شما نیز کمک می کند؟ جرم گیری دندان از جمله ملزومات درمانی است که همواره توسط دندان پزشکان در بازه های شش ماهه تا یک ساله (بسته به شرایط دندان) توصیه میشود.طبق توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا(ADA) تمامی افراد باید حداقل سالی یکبار برای جرم گیری دندان به دندانپزشک مراجعه نمایند.
طبق بررسی های مجله Journal of Periodontology در سال 1997 با عنوان "Formation and Control of Dental Calculus " جرم دندان (که به عنوان تارتار|tartar نیز شناخته میشود) حاصل رسوبات و تحمع پلاک دندانی است و یک عارضه مهم و نگران کننده در سلامت دهان و دندان است؛ زیرا میتواند منجر به مشکلات مختلف دندانی از جمله بیماری لثه، پوسیدگی دندان و بوی بد دهان شود. در ادامه ی این مطلب از کلیینک دندان پزشکی دریای نور به بررسی، جنبه های مختف جرمگیری دندان، ضرورت جرم گیری دندان ،روش های جرم گیری دندان و .. می‌پردازیم.
جرمگیری دندان (Dental scaling) چیست؟
جرمگیری دندان یک درمان رایج در دندانپزشکی است، که برای برداشتن پلاک و جرم از سطوح دندان انجام می شود، به ویژه در مناطقی که مسواک و نخ دندان ممکن است به طور موثر به آن دسترسی نداشته باشند. پلاک دندان یک لایه چسبنده از باکتری است که روی دندان ها تشکیل می شود، و با گذشت زمان، اگر این پلاک‌های دندانی به درستی مدیریت نشوند، می توانند سخت شده و تبدیل به تارتار شوند که در این صورت نیاز به جرمگیری دندان می‌باشد.
جرم گیری دندان شامل استفاده از ابزارهای دندانپزشکی تخصصی، از جمله جرمگیرها و دستگاه های اولتراسونیک، برای خراش دادن ملایم پلاک و جرم از سطح دندان، هم در بالا و هم در زیر خط لثه است. جرم گیری منظم دندان، همراه با اقدامات بهداشتی مناسب، مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، بخش مهمی از مراقبت های پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب به دندان است و می تواند به افراد در حفظ لبخندی سالم و زیبا در طول زندگی کمک کند.
پلاک های دندانی چیست؟
پلاک دندانی یک لایه نرم و چسبناک از باکتری است که روی دندان ها و در امتداد خط لثه ایجاد می شود. ایجاد جرم روی سطوح دندانی یک اتفاق طبیعی است و به طور مداوم در دهان به ویژه پس از خوردن و آشامیدن ایجاد می شود. پلاک‌ها ترکیبی از باکتری ها، ذرات غذا و بزاق تشکیل شده است، که در تماس با قندهای مواد غذایی و نوشیدنی ها می توانند اسید تولید کنند، و به مینای دندان حمله کرده و در صورت عدم مدیریت صحیح از طریق اقدامات بهداشت دهان و دندان منجر به پوسیدگی و حفره دندان شوند.
اگر دندان را جرم گیری نکنیم چه میشود؟
یکی از مهم ترین موارد مطرح شده هنگام مراجعه به کلینیک دندان پزشکی این است که "چرا جرم گیری دندان ضروری است؟" در پاسخ به این سوال بهتر است ابتدا عوارض جرم گیری نکردن دندان را مطرح کنیم؛ عوارض جانبی پلاک های دندانی و عدم جرم گیری دندان می تواند شامل موارد زیر باشد:
![اگر دندان را جرم گیری نکنیم چه می_شود؟-min.jpg]( "اگر دندان را جرم گیری نکنیم چه می_شود؟-min.jpg")
نحوه جرم گیری دندان در دندانپزشکی:
جرم گیری دندان یک روش دقیق دندانپزشکی است، که برای برداشتن پلاک و جرم دندان از روی دندان ها و زیر خط لثه انجام می شود. چندین تکنیک و ابزار تخصصی در طول این فرآیند به کار گرفته میشود. در ادامه نگاهی دقیق به تکنیک های مختلف جرم گیری و ابزارهای استفاده شده خواهیم داشت:
- جرم گیری و بروساژ دندان با ابزارهای دستی:
رایج ترین شیوه جرم گیری دندان که در اکثر موارد پیشنهاد میشود، استفاده از ابزار های دستی و سنتی است، در این روش حس لامسه دندانپزشک به خوبی میتواند به شناسایی موقعیت پلاک‌های دندانی کمک کند. و با ابزار های متفاوتی اعم از جرم گیر و کورت با دقت جرم و لکه های دندان و پلاک های امتداد لثه را پاکسازی کرده و بعد اقدام به پولیش و بروساژ دندان میشود. جرم گیری دندان لکه ها و زردی دندان ها و لکه های سیاه دندان ها را از بین برده و فرد دندان هایی شفاف و بدون لکه را مشاهده خواهد کرد.
![جرم گیری دندان وحشتناک.jpg]( "جرم گیری دندان وحشتناک.jpg")
- جرم گیری با ابزار اولتراسونیک:
طبق یک مقاله علمی در حوزه دندانپزشکی مدرن عنوان "اثربخشی ابزار آلتراسونیک در مقابل ابزارهای دستی" ابزار نوین دندانپزشکی در جرمگیری دندان یا به عبارتی جرمگیری به روش جدید کارایی و تاثیری بیشتری خواهد داشت؛ این مقاله در یک مرور سیستماتیک بر جرم گیری دندان عنوان میکند، ابزارهای جرم گیری اولتراسونیک را در مقایسه با ابزارهای سنتی دستی در روش های نوین جرم گیری دندان کارایی و اثر بخشی بیشتری داشته و عواملی مانند نتایج بالینی، راحتی بیمار و زمان کوتاه تر درمان، و نظر متخصصان دندانپزشکی مهر تائیدی بر ارزشمندی و کارایی مثبت این ابزار نوین جرمگیری دندان است.
Ultrasonic vs. Hand Instruments in Scaling and Root Plani
Journal of the American Dental Association |Year: 2010
با توجه به جدید بودن این ابزار نظیر جرم گیری airflow و جرم گیری با فشار آب این ابهام ایجاد میشود که پایه و اساس این روش چیست؟ وجرم گیری دندان با دستگاه اولتراسونیک چگونه است؟
در یک پاسخ مختصر باید گفت؛ جرمگیری با airflow از ارتعاشات با فرکانس بالا برای شکستن و حذف پلاک و جرم‌های دندان استفاده می کنند. این دستگاه ها همچنین یک غبار خنک کننده از آب تولید می کنند تا باکتری‌ها را بشویید.
جرم گیری دندان با ایرفلو (airflow):
در جرم گیری دندان با ایرفلو ارتعاشات ایجاد شده جهت پاکسازی دندان ها به شیوه‌ی نوین صورت میگیرد؛ نوک دستگاه ایرفلو به اندازه‌ای کوچک هست که در شکاف‌هایی که دسترسی به آنها سخت است، نفوذ کرده و از اسپری کردن آب و فشار هوا برای پاکسازی دندان ها استفاده میشود. ایرفلو دستگاهیست که با ساختار متفاوتی که دارد بر خلاف دستگاه های سنتی و رایج بدون امواج التراسونیک و با کمک هوای فشرده شده، کریستال های بی کربنات سدیم، و جریان جت با فشار آب ملایم و پاشش کریستال های نمک لکه برداری را انجام می دهند و پلاک های ایجاد شده را از بین می‌برد. از این رو به این شیوه جرم گیری با هوا نیز کفته میشود که مزایای بسیاری دارد.
مزایای استفاده از ایرفلو چیست؟
به طور متوسط مدت زمان جرم گیری با ایرفلو بسیار کمتر از جرم گیری دندان است. و در مدت زمان کمتر نتیجه خیلی بهتری را ارائه خواهد کرد. علاوه بر این در جرم گیری با ایرفلو طوق دندان، حد فاصل دندان ها، پشت دندان و نقاطی که دسترسی به آنها سخت تر است پاکسازی شده و همزمان دندان ها پولیش شده و تا حد مناسبی سفید می‌شوند.
و از آنجا که جرم گیری با فشار هوا انجام می شود، جریان هوا تا پنج میلی متر داخل حفره لثه نفوذ میکند. بدین ترتیب اثر پاکسازی عمیق تر و موثرتری خواهد داشت. و به عبارتی جرم گیری عمقی، بدون آسیب و ایجاد حساسیت با استفاده از دستگاه ایرفلو حاصل میشود و نتها باعث کاهش حساسیت دندان ها بعد از جرمگیری میشود بلکه میزان جذب مواد معدنی توسط دندان های آسیب دیده را هم افزایش داده و خواص ضد باکترییایی هم دارد.علاوه بر این جرم گیری توسط ایرفلو بدون آسیب رساندن به پروتزها، ایمپلنت ها، روکش ها و بریج ها صورت میگیرد.
![جرم-گیری-دندان-با-ایرفلو-min.jpg]( "جرم-گیری-دندان-با-ایرفلو-min.jpg")
![Tamas_Ver 1.jpg]( "Tamas_Ver 1.jpg")
جرم گیری افرادی که به دلیل بیماری و یا مصرف دارو های خاص در نقاطی از دندان هایشان دچار تغیر رنگ می‌شوند؛ اغلب با روش های سنتی انجام نمیشود. برای مثال افرادی که دچار بیماری ام اس هستند و یا دارو های خاص اعم از دارو های فشار خون و یا دارو های قلب مصرف می‌کنند، تحت تاثیر بیماری و یا عوارض این دارو ها، جریان بزاق آن ها دچار تغیرات شیمیایی شده است، و بزاق در نواحی خاصی از دندان ها شکل میگیرد و منجر به تغیر رنگ آن ناحیه شود.
و بر خلاف حالت عادی، پلاک های دندانی و جرم بیشتر در طوق دندان و لثه شکل گرفته و از آنجا که جرم ایجاد شده برجسته نیست و تنها ناشی از عوارض دارو است. بهتر است از روش های غیر تهاجمی و دستگاه ایرفلو جهت از بین بردن این لکه ها استفاده شود. پیش از انجام درمان ارتودنسی سطح دندان باید عاری از باکتری و پلاک باشد. به همین جهت جرم گیری با ایرفلو پیش نیازی موثر جهت درمان ارتودنسی و روشی کارآمد و بدون آسیب برای جرم گیری هنگام ارتودنسی است.
![هزینه جرم گیری با ایرفلو.jpg]( "هزینه جرم گیری با ایرفلو.jpg")
جرم گیری دندان با لیزر چگونه است؟
جرم گیری دندان با لیزر دندان پزشکی به معنای انجام اعمال و مراحل جرم گیری با لیزر نیست و تنها لیزر دندان پزشکی موجب از بین بردن درد و حساسیت جزئی دندان ها هنگام جرم گیری میگردد.
چرا که گاها با وجود رعایت نکات ضروری توسط دندان پزشک بازهم برخی از افراد درد خفیفی را هنگام جرمگیری دندان احساس می‌کنند، یا بیان می‌کنند که دندان های تیر می‌کشد، این درد حساسیت به اندازه ای نیست که نیاز به تزریق آمپول بی حسی داشته باشد. از همین رو پیش از جرم گیری دندان های حساس از با تابش اشعه های کم توان لیزر دندانپزشکی به دندان ها فرد درد و حساسیتی هنگام جرمگیری احساس نخواهد کرد.
![لیزر-کلینیک دندانپزشکی دریای نور - Copy-min.jpg]( "لیزر-کلینیک دندانپزشکی دریای نور - Copy-min.jpg")
جرم گیری و بروساژ دندان چیست؟
هنگامی که صحبت از جرم گیری و بروساژ میشود، افراد تصور دو درمان جداگانه را خواهند داشت و اغلب این سوال ایجاد میشود که فرق جرمگیری و بروساژ چیست؟ در واقع بروساژ یکی از موارد تکمیلی در فرایند جرم گیری دندان دندان می‌باشد، که طی این فرایند، دندانپزشکان با استفاده از یک وسیله چرخشی که برسی بر روی آن قرار دارد، یک خمیر مخصوص را به سطح دندان قرار می‌دهند و اقدام به بروساژ سطوح دندانی می کنند، این کار معمولا بعد از جرمگیری دندان و برای بوجود آوردن سطح صیقلی روی دندان و همچنین حذف رنگ‌ها و لکه‌هایی که چسبندگی زیادی ندارند و سفید کردن نسبی دندان، استفاده می شود.
![پالیش دندان.jpg]( "پالیش دندان.jpg")
- چرا با جرم گیری و بروساژ دندان ها کامل سفید نمیشود؟
جرم گیری و بروساژ دندان اساسا یکی از درمان های دندان پزشکی است که برای از بین بردن جرم، پلاک ها و رسوبات ایجاد شده بر روی دندان طراحی شده است و شامل سفید کردن و تغیر رنگ اساسی در دندان نمیشود. بعد از جرم گیری و بروساژ دندان ها صاف، براق و تا حد کمی سفیدتر می‌شوند. از بین بردن لکه ها و تغیر رنگ عاج دندان نیاز به فرایند های شیمیایی و نفوذ به عاج ومینای دندان دارد که شامل درمان های زیبایی مانند بلچینگ و سایر شاخه های زیبایی است که به منظور تغیر رنگ دندان انجام می‌گیرند.
آیا جرمگیری دندان درد دارد؟
آیا برای جرم گیری دندان بی حسی میزنن؟ سوالاتی از این دست که بیشتر مرتبط با درد است، یکی از پرتکرارترین سوالاتی است که در طی روز در کلینیک دندانپزشکی دریای نور با آن مواجه می‌شویم. در خصوص درد دندان در درمان جرم گیری و یا حتی درد بعد از جرم گیری باید گفت، جرمگیری دندان به هیچ عنوان درد و عوارضی به همراه ندارد.
با توجه به اینکه جرم گیری یک درمان غیر تهاجمی و بدون نیاز به تراش می‌باشد، فرد هیچگونه دردی احساس نخواهد کرد و نیاز به تزریق آمپول بی‌حسی وجود ندارد. اما ممکن است بنا بر شرایط مختلف برخی از افراد هنگام درمان جرمگیری یا بعد از جرم گیری دندان دچار حساسیت در دندان خود شوند. اگر این عمل با حوصله و تکنیک درست دندانپزشک صورت بگیرد بیمار ناراحتی‌ای در حین جرم گیری نخواهد داشت. در حقیقت باید گفت که کاهش درد جرم گیری به توانایی دندانپزشک بستگی دارد.
آیا جرم گیری دندان را خراب میکند؟
در پاسخ به این سوال و اینکه آیا جرم گیری به مینای دندان آسیب می‌زند؟ باید گفت که جرم گیری به تعداد یک الی دو بار سال نه تنها باعث آسیب به مینای دندان و لقی در دندان بعد از جرم گیری نشده بلکه به سلامت دهان و دندان کمک میکند چرا که جرم گیری نکردن منظم دندانها باعث تشدید مشکلات دندانی میشود. در چنین شرایطی شما باید هزینه و زمان بیشتری را برای درمان های دندان پزشکی و یا درمان بیماری های لثه پریودنتال صرف کنید. از این رو همواره پیشگیری همیشه بهتر از درمان است.
آیا جرمگیری دندان باعث لق شدن دندان میشود؟
یکی از شایعات دندان پزشکی که باعث ایجاد سویه و پرهیز از درمان جرم گیری دندان میگردد، لق شدن دندان بعد جرمگیری است. که از اساس اشتباه بوده چراکه جرمگیری به حفظ سلامت و ساختار دندان ها کمک میکند. و چیزی که باعث آسیب و لقی دندان است، جرم ایجاد شده بر روی دندان ها اطراف دندان هاست که فضای بین دندان ها و دندان و لثه را پر میکند. احساس لقی دندان ها بعد از جرمگیری به دلیل از بین رفتن جرم و پلاک ایجاد شده، است و موقتی بوده و این حس از بین می‌رود.
![Vaght Dehi_Ver 1.jpg]( "Vaght Dehi_Ver 1.jpg")
چرا بعد از جرم گیری دندان زرد می شود؟
توجه داشته باشید که جرمگیری یک درمان پیشگیرانه است و تنها تا حدی دندان ها را سفید میکند و یک درمان زیبایی برا سفید شده دندان نیست. تغییر رنگ دندان پس از جرم گیری دندان می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. جرم گیری باعث حذف پلاک و جرم از سطح دندان می شود و این فرآیند ممکن است لایه زیرین عاج را که به طور طبیعی رنگ زرد دارد، در معرض دید قرار دهد. در برخی موارد، جرمگیری میتواند منجر به خراش‌های جزئی مینای دندان شود که باعث میشود دندانها به طور موقت زردتر به نظر برسند تا زمانی که مینا دوباره معدنی شود. علاوه بر این، حذف لکه از جرم می تواند رنگ طبیعی دندان ها را برجسته کند. این زردی اغلب موقتی است و می‌توان آن را با رعایت بهداشت دهان و دندان، خمیر دندان برای دندان‌های حساس و معاینات منظم دندانپزشکی کنترل کرد و اطمینان حاصل کرد که دندان‌های شما به مرور زمان به رنگ طبیعی خود باز می‌گردند.
مدت زمان جرم گیری:
به صورت کلی جرم گیری دندان جزو درمان های زمانبر نمی‌باشد، اما مانند هر درمان دیگری در حوزه ی درمان و دندان پزشکی به عوامل متفاوتی اعم از شرایط بیمار، شرایط دندان ها و لثه ها و سرعت کار دندانپزشک و روش انتخابی بستگی دارد؛ اما به صورت کلی درمان جرمگیری دندان در 45 دقیقه الی 1 ساعت انجام میگردد. اما در صورتی که بیماری پیشروی کرده و نیاز به جرم گیری عمیق لثه ها نیز باشد، جرم گیری و جرم گیری عمیق دندانها معمولا در دوتا چهار جلسه انجام می گیرد.و دندانپزشک برای اینکه احساس درد نکنید، لثه‌ها را با استفاده از بی‌حسی موضعی بی حس می کند. در هر جلسه یک چهارم دهان و به‌مدت 45 دقیقه تحت درمان قرار می گیرد.
جرم گیری در بارداری:
با توجه به تغیرات کلی ای که در طی دوران بارداری برای خانم ها ایجاد میشود و آسیب های وارده بر دندان ها، مراجعه به دندان پزشکی در دوران بارداری همواره چالش بر انگیز می‌باشد. که در مطلب
دندانپزشکی در دوران بارداری کاملا بیان شده است. به صورت کلی خانم های بارداربهتر است در سه ماهه دوم برای درمان های دندان پزشکی اقدام نمایند. جرمگیری دندان نیز شامل همین قائده است؛ و در صورت نیاز به جرمگیری در دوران بارداری باید با مشورت با دندان پزشک و متخصص زنان خود اقدام نمایید. یکی از موارد نگران کننده برای خانم های باردار و سوالات آن ها این است که آیا جرم گیری در بارداری ضرر دارد، در پاسخ باید بیان کرد با توجه به شرایط مادر و نظر پزشک انجام جرم گیری دندان در دوران باردری میتواند مفید واقع شود؛ و از ابتلا به پوسیدگی دندان و عفونت و التهاب لثه ها طی این دوران جلوگیری خواهد کرد.
سخن پایانی
درخصوص حیطه‌ی بزرگ بهداشت دهان و دندان، جرم گیری دندان به عنوان یک موضوع مهم است که عناصر پیشگیری، نگهداری و رفاه کلی را با هم ترکیب می کند. با درک اهمیت جرم گیری دندان و گنجاندن آن در روال بهداشت دهان و دندان خود، نه تنها درخشندگی لبخند خود را حفظ می کنید بلکه سلامت کلی خود را نیز پرورش می دهید