یکی از اصلی ترین دغدغه ها و سوالات خانم های باردار در خصوص عوارض رفتن به دندانپزشکی در دوران بارداری است، چرا که در این دوران رعایت جوانب اطمینان و در نظر گرفتن سلامت مادر و جنین از اهمیت به سزایی برخوردار است؛ دراین مقاله از کلینیک دندان پزشکی دریای نور به بررسی موارد زیر می‌پردازیم:
دندان پزشکی در بارداری:
یکی از مهم ترین سوالات خانم های بارداری که همواره با آن ماجه هستیم، آن است که "ایا در دوران بارداری میشه دندان درست کرد؟" در ادامه به بررسی دندانپزشکی در دوران بارداری می‌پردازیم؛در حوزه دندانپزشکی جهت بررسی دقیق‌تر مسائل مربوط به بارداری، دوران بارداری را به سه بازه زمانی سه ماهه اول، دوم و سوم تقسیم می‌کنیم در هریک از سه دوره بنا بر شرایط رشد جنین و شرایط فیزیکی مادر درمان‌های دندانپزشکی با ملاحظات خاصی صورت میگیرد.
- دلایل درد دندان در دوران بارداری:
تغیرات هورمونی، افزایش سطح هورمون ها در بدن و افزایش جریان خون که باعث افزایش اسید معده می شود؛ حالت تهوع و استفراغ مخصوصا در ماه های اول بارداری و کاهش کلسیوم در بدن از جمله دلایلی هستند که موجب بروز پوسیدگی دندان ها، عفونت و تورم لثه، خونریزی لثه و ایجاد درد و در موارد شدید تر موجب شکننده شدن دندان ها میگردد. در این شرایط نیاز مادر به دندان پزشکی امری حتمی بوده و با توجه به شرایط و نیاز دندان از درمان های پالپوتمی،
درمان ریشه در دوران بارداری و در موارد شدید تر به
کشیدن دندان در بارداری نیاز خواهد بود.
دندان پزشکی در سه ماهه اول بارداری
در ماه‌های اول، دوم و سوم بارداری توصیه میشود حتی‌الامکان از مصرف هرگونه دارو و انجام درمان های دندان پزشکی خودداری شود؛ چرا که ارگان‌های اصلی جنین در این ایام در حال شکل گیری می‌باشد. همچنین توجه شود تا هفته 13 بارداری از برخورد هرگونه اشعه رادیولوژی (X-Ray) به بدن مادر خودداری کنید. بهتر است با تشخیص دندان پزشک در صورت عدم گسترش عفونت و یا درد شدید دندان، درمان‌ها از سه ماهه اول بارداری به سه ماهه دوم منتقل شود. پس اگر دندان دارای درد خفیف غیرممتد شبانه یا دارای حساسیت به سرما و گرما و فشار و ضربه است، بهتر است با دندان مدارای کافی صورت گیرد، تا حتی‌الامکان درمان دیرتر انجام شود.
- کنترل درد دندان در سه ماهه اول بارداری:
منظور از مدارا کردن، اجتناب از استفاده از مایعات داغ یا بسیار سرد و وارد نکردن فشار زیاد و جویدن خوراکی‌های سفت با دندان است، علاوه بر این استفاده صحیح و منظم از نخ دندان، مسواک با خمیر دندان حاوی فلوراید و دهان شویه مناسب خانم های باردار است میتوان از ابتلا به عفونت جلوگیری کرده و از پیشرفت پوسیدگی و ایجاد تحریک در عصب دندان و بروز وضعیت اورژانسی غیرقابل تحمل خودداری کرد. دهان شویه کلرهگزیدین که یک ماده ضد میکروبی بسیار قوی می‌باشد و پلاک‌های دندانی و باکتری‌های دهانی را کاهش میدهد، این دهان شویه به دلیل اینکه توسط دهان جذب نمی‌شود و خوراکی نیز نمی‌باشد و صرفا دهان را شست و شو میدهد خطری برای مادران باردار و جنین ندارد.
- مراجعه به دندانپزشکی در سه ماهه اول بارداری:
چنانچه درد دندان در سه ماهه اول بارداری به صورت ممتد و آذار دهنده باشد و دندان یا لثه دچار عفونت، آبسه و .. شده باشد، باید جهت درمان و کاهش درد اقدامات لازم صورت گیرد چرا که کنترل شرایط مادر و جلوگیری از احساس اضطراب در مادر و جنین در دوران بارداری اولویت داشته و احساس درد ممتد دندان باعث به خطر انداختن شرایط مادر و یا پخش عفونت در دهان و آسیب به سایر دندان ها میشود. در این شرایط درمان در بارداری با شرایط زیر توسط متخصص صورت میگیرد:
- استفاده از دارو و اشعه (برای عکس رادیوگرافی) می‌بایست حتما زیر نظر و با تجویز پزشک زنان و زایمان صورت گیرد بنابراین لازم است طرح درمانی دندانپزشکی قبل از انجام به تایید پزشک متخصص زنان و زایمان برسد تا آسیب‌های آن به حداقل برسد.
- درمان‌های دندانپزشکی که در این دوره انجام میشود، در حداقل زمان ممکن و به منظور رفع علائم اورژانسی مانند درد و عفونت است. در این دوره دندانپزشک معمولا برای کاهش درد و ایجاد مجرایی برای تخلیه عفونت دندان از درمانی با نام پالپوتومی استفاده می‌کند در این درمان تنها عصب‌های موجود در تاج دندان تخلیه میشود و دندان تا سه ماهه دوم بارداری به صورت پانسمان شده نگهداری میشود تا در آن زمان درمان ریشه صورت گیرد.
در این خصوص نیز نگرانی های در باب پانسمان دندان در باردری وجود دارد که آیا باعث ایجاد خطر میگردد یا خیر که با مراجعه به متخصص درمان ریشه و کسب تایید از پزشک زنان زایمان خود میتوانید عوارض احتمالی را کاهش داده و تا سه ماهه دوم باردری و انجام درمان لازم، درد دندان در بارداری را کاهش دهید.
دندان پزشکی در سه ماهه دوم بارداری
ماه‌های چهارم، پنجم و ششم بارداری مناسب ترین زمان برای انجام درمان‌های دندانپزشکی می‌باشد، زیرا هم جنین به حد کفایت رشد کرده است ( وزن آن حدود 80 الی 90 گرم است) هم مادر فشار زیادی بابت جابه‌جایی متحمل نمی‌شود. در سه ماهه دوم میتوان درمان‌های ضروری دندانپزشکی مانند: ترمیم دندان، درمان ریشه در دوران بارداری و حتی کشیدن دندان را انجام دارد. در این دوره مانند دوره اول باید از اشعه رادیولوژی حتی‌الامکان دوری شود و در صورت لزوم یه عکس برداری باید از پوشش سربی به منظور جلوگیری از آسیب های احتمالی استفاده گردد.
با وجود اینکه در سه ماهه دوم بارداری امکان انجام کلیه درمان های دندان پزشکی وجود دارد، اما بهتر است درمان‌های زیبایی را به بعد از زایمان موکول نمایید. چراکه دراز کشیدن یا نشستن در زمانی طولانی بر روی یونیت دندانپزشکی باعث فشار به مادر و آزردگی خاطر وی خواهد شد. با توه به این شرایط بهتر است درمان های تخصص مانند درمان ریشه، کشیدن دندان، جراحی لثه و .. توسط متخصص انجام گردد؛ تا درد، آسیب احتمالی و مدت زمان درمان کاهش یابد.
دندان پزشکی در سه ماهه سوم بارداری
در ماه‌های هفتم، هشتم و نهم بارداری جنین تقریبا به طور کامل رشد کرده است و رفت و آمد برای مادر دشوار میشود. در این ایام دراز کشیدن به مدت زیاد در یونیت دندانپزشکی نیز میتواند برای جنین مضر بوده و برای مادر موجب ایجاد درد میگردد.. بنابراین بهتر است درمان های دندانپزشکی به بعد از زایمان موکول شوند و مراقبت‌‌های دهانی و دندانی برای جلوگیری از دندان درد با دقت بیشتری صورت پذیرد، استفاده از نخ دندان و مسواک حداقل روزی دوبار و استفاده از دهانشویه از اهمیت بسیار بالایی نسبت به سایر افراد برخوردار است زیر باید از هر گونه بیماری ناحیه دهان و دندان جلوگیری نمود.این دوره مانند دوره اول بارداری بهتر است از درمان‌های اصلی دوری شود و به جای آن از درمان‌هایی مانند درمان پالپوتومی استفاده شود. راحتی مادر در این دوره بسیار حائز اهمیت است بنابراین همواره باید مادر در راحت ترین حالت ممکن باشد و دندانپزشکی نیز مستثنی نمی‌باشد.
استفاده از دارو در دوران بارداری
به طور کلی داروها بر اساس خطر برای بانوان باردار به 5 دسته A,B,C,D,X تقسیم می‌شوند؛ که دراین بین داروهای طبقه X بیشترین خطر و داروهای طبقه A کمترین خطر را دارند. داروهای بی‌حسی در طبقه B و C قرار دارند، داروهای بی‌حسی موجود در طبقه B میتواند به حد نیاز مورد استفاده قرار بگیرد اما داروهای ردیف C باتوجه به نیاز مادر و نظر متخصص زنان و زایمان و دندان پزشک مورد استفاده قرار میگیرد.
کم‌خطرترین و مشهورترین داروی بی‌حسی در این دوران را باید لیدوکایین شمرد، زیرا لیدوکایین در طبقه B قرار میگیرد. و میتوان از این دارو در حین درمان و با دوز حداقلی استفاده نمود تا هم از تاثیرات احتمالی دارویی بر جنین جلوگیری کند هم از درد ناشی از درمان کاهش یابد. در سه ماهه دوم و سوم بارداری تحت نظر پزشک زنان میتوان از ضد دردهایی مانند استامینوفن وبروفن(ایپوپروفن و ژلوفن) برای التیام موقت درد دندان استفاده کرد اما توجه شود که از داروهای حاوی آسپرین نباید استفاده کرد.
عکس برداری رادیولوژی (X-Ray) در دوران بارداری
میزان اشعه مورد استفاده در عکس برداری رادیوگرافی دندانپزشکی، نسبت به اشعه رادیوگرافی‌های پزشکی و سی تی اسکن بسیار کم می‌باشد اما در این حالت نیز باید الزاماتی را رعایت نمود. اعم از:
- کنترل دوز اشعه رادیوگرافی
- محدود نمودن تابش اشعه
- محدود بودن تعداد دفعات انجام رادیوگرافی
- استفده از پوشش سربی هنگام عکس برداری
در صورت نیاز به عکس گرافی پیش از درمان (عرف است قبل از هر درمان دندانپزشکی ضروری عکس از دندان تهیه شود) برای خانم های باردار باید از پوشش سربی استفاده شود تا از آسیب‌های احتمالی برای جنین کاسته شود. چرا که آسیب‌های پرتو رادیوگرافی به سقط، کم وزنی و عقب ماندگی ذهنی و جسمی جنین خلاصه نمی‌شوند و احتمال ابتلای جنین به سرطان را نیز افزایش می‌دهند.
در صورت نیاز شما به درمان ریشه در دوران بارداری انتخاب متخصص درمان ریشه با تجربه و حاذق نیز در این امر حائز اهمیت است، چراکه متخصص درمان ریشه با توجه به سابقه بالای فعالیت، آموزش و درمان های حساس ای که در این حیطه داشته است؛ میتواند بدون نیاز به عکس گرافی ضایعه و محلی که نیاز به درمان دارد را تشخیص داده و تا آنجایی که ممکن است از عکس گرافی استفاده نکنند. علاوه بر این در کشیدن و جراحی دندان، درمان ریشه و سایر درمان ها انتخاب متخصص با تجربه و ماهر به کوتاه شدن فرایند درمان و کاهش عوارض و درد بعد از درمان نیز کمک شایانی خواهد کرد.
استفاده از پوشش سربی برای تهیه عکس گرافی در بارداری
توصیه ما به بانوان در دوران بارداری
علاوه بر مراقبت دقیق از دهان و دندان، انجام درمان جرمگیری در دوران بارداری را توصیه می‌کنیم زیرا این درمان یک درمان پیشگیرانه محسوب میشود و میتواند از مشکلات دهانی احتمالی جلوگیری کند. و به دلیل آنکه بدون دارو انجام می‌پذیر خطری برای جنین نخواهد داشت. سعی کنید تمام توصیه‌های دندانپزشکی من جمله مسواک زدن مرتب، استفاده از خمیر دندان مناسب و نخ دندان روزانه برای جلوگیری از بیماری‌های دهان و دندان را رعایت کنید.علاو بر این قبل از اقدام به بارداری، برای انجام چکاپ به دندانپزشکی مراجعه کنید تا از هرگونه بیماری دهان و دندان در دوران بارداری جلوگیری شود.چکاپ‌های منظم در دوران بارداری بسیار ضروری است. این عمل باعث میشود پیشگیری یا برخورد صحیح و زود هنگام با بیماری صورت پذیرد.
میتوانید سوالات خود در خصوص دندانپزشکی در بارداری را در قسمت سوالات و کامنت های سایت با ما در میان بگذارید.